'We hebben nu zelfs onze EBK leeggehaald. Door telkens kleine stapjes te zetten zijn we echt ver gekomen.'

Het terugdringen van dwang & drang is speerpunt in de ggz. Op de HIC in Ermelo wordt al ruim 200 dagen geen EBK gebruikt. Wat is hun succesformule? 

Teamleider Hetty Hop kijkt trots terug. Op de kleine stapjes die bij elkaar leiden tot een grote uitkomst. En op alle collega's die daar samen aan hebben gewerkt.

Een lange adem

Zo'n 10 jaar geleden ging een landelijk initiatief van start om minder te separeren. Ook wij hebben dat toen als doel gesteld, waar we met kleine stapjes naar toe bewogen. Al die stapjes leiden er uiteindelijk toe dat we nu zijn waar we zijn.  

Heel vroeger zaten mensen soms lange tijd vastgebonden, soms ook op eigen verzoek. Omdat ze niet voor zichzelf in konden staan. Toen kwamen de separeerruimtes, waar we er 4 van hadden op een gesloten afdeling met 14 patiënten. 

Als iemand werd gesepareerd, mocht die er toen 6x per dag een kwartier uit. Onze eerste stap was de gedachte: als dat kwartier goed ging, waarom gaat iemand dan weer terug in de separeer? We gingen dat oprekken en werden daar veel kritischer op. Dat zorgde voor een omslag in het denken. Nu hebben we zelfs onze EBK ontruimd. We zijn dus echt ver gekomen als team. 

Werken volgens het HIC-werkboek

Er zijn wel 20 of 30 factoren van invloed op de situatie. Zoals de patiënt, de afdeling, het team. En de basis moet op orde zijn. Op basis van alle landelijke bevindingen is een boek geschreven, het oranje HIC-werkboek. Daarin kwamen we veel tegen waar wij al mee gestart waren. Maar we kregen ook wel nieuwe inzichten.  

Vanuit het HIC-werkboek heeft iedere patiënt een persoonlijk begeleider gekregen. Onze patiënten zijn altijd bij het zorgafstemmingsoverleg aanwezig en hebben daar een eigen inbreng. En ons team is in de afgelopen 10 jaar meer multi-disciplinair geworden. 

We gebruiken dus consequent het HIC-werkboek en investeren in training en scholing, zoals een HIC-opleiding voor onze verpleegkundigen. Die vaste basis is heel erg belangrijk en moet iedereen gedaan hebben. 

Het grootste verschil is het contact

Het grootste verschil met 10 jaar geleden is het contact, op zowel verpleegkundig als op behandelaar niveau. Een voorbeeld is de 'eerste 5 minuten-methodiek'. Daar heel bewust mee bezig zijn, blijkt heel effectief in het terugdringen van dwang&drang. 

We vragen veel meer uit wat er echt speelt en wat er nodig is om weer naar huis te kunnen. De patiënt heeft daarin zelf veel meer een rol. We kijken gezamenlijk naar reële doelen. Je streeft bijvoorbeeld niet bij iedereen naar volledige onthouding van drugs of volledig klachtenvrij zijn. We kijken naar wat haalbaar is en dan gaat de patiënt het weer thuis proberen. 

Ook het netwerk speelt een belangrijke rol. Zo hebben we in het begin veel energie gestopt in het 'opvoeden' van de verwijzers. Steeds weer uitleggen waarom we kort opnemen en niet separeren. Dat heeft een hele tijd veel energie gekost, maar dat levert nu veel op. 

Stabiliteit in het team

Alles valt en staat met de stabiliteit van het team en het beleid. Als je team instabiel is, ga je bij agressie meer beheersmatig werken. Dat werkt alleen maar tegen, want dan kun je niet meer meeveren met de wensen van de patiënt. Andersom heeft een stabiel team heeft ook een positieve invloed op de patiënten. Als collega's ontevreden zijn, voelen patiënten dat immers ook.  

Natuurlijk zijn er ook in ons team wisselingen. We hebben een harde kern die hier echt al lang werkt. Maar daarnaast ook veel jonge collega's, waardoor er een mooi evenwicht is. Nieuwe collega's met weinig ervaring krijgen een inwerkprogramma en een buddy. En we zorgen dat er altijd een mooie mix aanwezig is tijdens een dienst. Zo zie je de nieuwe collega's groeien, en al binnen een paar jaar een seniorrol pakken. 

Een team dat er samen voor gaat 

Hoe doen jullie dat nou, dat EBK-vrij werken? Dat is soms toch moeilijk uit te leggen. We kunnen wel zo'n 40 punten opnoemen, maar je moet het ook ervaren. We hebben als team de afgelopen 10 jaar een mooie leercurve gehad. We kozen een aantal speerpunten vanuit het HIC-werkboek en proberen juist niet om alles tegelijk te zijn. Elk jaar hadden we zo’n halvering van de separeercijfers. Successen die we vierden. En daarna keken we naar hoe het nog beter kon. 

Natuurlijk gaat ook bij ons niet altijd alles goed. Maar we hebben een team dat erin gelooft en er met elkaar voor gaat. Daar ben ik enorm trots op.